Naar inhoud

Imaginaire exposure werkt, ook bij mensen met een LVB en PTSS

Door: Paul Prins, klinisch psycholoog / psychotherapeut bij STEVIG, en
Karin Nijhof, senior onderzoeker bij Pluryn en Radboud Universiteit

Bron: Tijdschrift voor Orthopedagogiek, Instondo


Bij mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) komt een posttraumatische stressstoornis (PTSS) vaak voor. Dit kan gepaard gaan met andere problemen, zoals verslaving, stemmings- en angststoornissen. Een veelvoorkomende behandeling voor PTSS, Imaginaire Exposure (IE), is vooral onderzocht bij mensen zonder LVB.

Het onderzoek van Paul Prins, klinisch psycholoog / psychotherapeut bij STEVIG en Karin Nijhof, senior onderzoeker bij Pluryn en Radboud Universiteit richt zich op het gebruik van IE bij mensen met een LVB en het effect op andere problemen zoals verslaving, stemmings- en angststoornissen.

Uit het onderzoek blijkt dat IE een effectieve behandeling kan zijn voor PTSS bij mensen met een LVB, maar dat het protocol mogelijk aangepast moet worden voor deze doelgroep. Onlangs publiceerde Paul en Karin hun studie in Tijdschrift voor Orthopedagogiek.

Samenvatting
Een posttraumatische stressstoornis (PTSS) kan bij minstens 20 procent van de mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) worden vastgesteld. Comorbide stoornissen, zoals stoornissen in het gebruik van een middel, stemmings- en angststoornissen komen bij 80-90 procent van de mensen met PTSS in de normale populatie voor.

Er is veel onderzoek gedaan naar de behandeling van PTSS met Imaginaire Exposure (IE) binnen de normale populatie, echter is er weinig onderzoek naar de behandeling van PTSS met IE bij mensen met een LVB.

De huidige studie richt zich op de toepasbaarheid van IE voor PTSS bij mensen met een LVB. Tevens wordt het secundaire effect van IE op bijkomende stoornissen in het gebruik van een middel, stemmings- en angststoornissen meegenomen. De geprotocolleerde behandeling van PTSS met IE (Van Minnen & Arntz, 2017) is onderzocht.

Het onderzoek liet zien dat IE een haalbare behandeling lijkt voor PTSS bij mensen met een LVB. PTSS- en angstklachten namen significant af. Er kwam een aantal suggesties naar voren om het IE-protocol aan te passen voor mensen met een LVB.

Dit artikel richt zich op volwassenen die op licht verstandelijk beperkt niveau functioneren en volwassenen die op zwakbegaafd niveau functioneren. Deze mensen hebben een totaal IQ tussen de 50 en 85 en problemen in het adaptief functioneren (Troost & Groen, 2016).

Illustratie: Sjoerd van Leeuwen

Trouw STEVIG Sjoerd van Leeuwen

LVB en PTSS

Voor de leesbaarheid wordt ervoor gekozen om verder te spreken over mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB). Mensen met een LVB zijn veelal afhankelijk van ondersteuning. Door hun beperkingen en afhankelijkheid van ondersteuning kost het mensen met een LVB veel moeite om potentieel traumatische gebeurtenissen te verwerken.

Zij zijn na het meemaken van een potentieel traumatische gebeurtenis kwetsbaarder voor het ontwikkelen van PTSS in vergelijking met de algemene bevolking (Keesler, 2020; McNally, Taggart & Shevlin, 2021). Het aantal PTSS-classificaties in de groep patiënten met een LVB (19,7 procent) is significant hoger in vergelijking met het aantal patiënten in de algemene bevolking (10,4 procent; Wieland, Kaptein-de Haan & Zitman,012).

De Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders vijfde editie (APA, 2013) spreekt van PTSS wanneer iemand blootgesteld is aan een werkelijke of dreigende dood, ernstig letsel of seksueel geweld, en de persoon als gevolg daarvan (langer dan een maand) last heeft van intrusieve pijnlijke herinneringen die verband houden met de gebeurtenis, stimuli vermijdt die verband houden met de schokkende gebeurtenis, en er sprake is van verhoogde arousal en reactiviteit, evenals negatieve veranderingen in cognities en stemming.

Comorbide stoornissen komen in de normale populatie voor bij 80-90 procent van de mensen met PTSS (Van Minnen, Zoellner, Harned & Mills, 2015). De meest voorkomende comorbide classificaties bij PTSS zijn stoornissen in middelengebruik en stemmings- en angststoornissen (Luteijn et al., 2020; Van Minnen et al., 2015). De verwachting is dat de prevalentie van comorbide stoornissen bij mensen met een LVB minimaal gelijk is (Van Duijvenbode & Van der Nagel, 2019).

Behandeling van PTSS bij LVB

Voor het behandelen van de gevolgen van PTSSzijn traumaspecifieke behandelingen ontwikkeld. Deze behandelingen zijn goed onderzocht voor de normale populatie en worden in de kwaliteitsstandaard psychotrauma- en stressorgerelateeerde stoornissen (AKWA, 2020) dan ook genoemd als de eerstekeusbehandelingen voor PTSS).

Effectieve traumaspecifieke behandelingen zijn Imaginaire Exposure (IE), cognitieve therapie, Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR), traumagerichte cognitieve gedragstherapie, beknopte eclectische psychotherapie, schrijftherapie en imaginaire rescripting (AKWA, 2020).

Als de behandeling zich richt op PTSS, kunnen de eerdergenoemde comorbide stoornissen naast de PTSS-symptomen verminderen (Van Minnen et al., 2015).

Hele studie lezen?

Klik hier